7. Gajewska G., Problemy – dylematy wynikające z teorii potrzeb dla teorii i praktyki opieki nad dzieckiem, Zielona Góra 1997. 8. Gajewska G. (2016). Transmisja międzypokoleniowa domu w pieczy zastępczej. "Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze", nr 10 . 9. Gajewska G., Rodzinna opieka zastępcza z perspektywy województwa lubuskiego, Zielona

Placówki opiekuńczo-wychowawcze, nazywane wcześniej domami dziecka, ochronkami, sierocińcami, szpitalami, pełniły zawsze tę samą funkcję wobec dzieci, które z różnych powodów i przez różny okres nie mogły przebywać we własnych rodzinach. Zajmując się opieką i wychowaniem, instytucje te zmieniały się w zależności od sytuacji społecznej rodzin i dzieci, uznawania podmiotowości dziecka i zrozumienia specyfiki jego potrzeb, a także wraz ze zmianami polityki społecznej wobec rodzin. Zmiany te były i są dzisiaj pewnym odzwierciedleniem miejsca, jakie przyznawano dziecku w rodzinie i społeczeństwie, a także relacji między rodziną a instytucjami państwa w zakresie wychowania. W książce przedstawiono zarys historii tych placówek, charakterystykę ich mieszkańców oraz zadania pracowników wobec dzieci i rodzin. Spis treści:WstępPlacówki opiekuńcze dla dzieci – ciągłość i zmianaZ historii opieki nad dziećmi opuszczonymiPoczątki walki o prawa dzieciPrawo dziecka do opieki w okresie międzywojennymDomy dziecka po II wojnie światowejW systemie opieki nad dziećmi resortu oświaty i wychowania/edukacjiMiejsce i funkcje placówek opiekuńczo-wychowawczych po 1989 systemie pomocy społecznejPlacówki w systemie pieczy zastępczej Najlepiej pojęty interes dziecka i podmiotowość dzieckaWychowawca, zespół i organizacja pracyWychowawcaZespół – pracownik socjalny, opiekunka dziecięca, pedagog, psycholog, terapeuta, pielęgniarkaGrupaMiejsce – domKontakt z otoczeniemRodzice w placówceWolontariusze i sponsorzyProcedury i dokumentacjaSytuacje nadzwyczajneDzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczychPrzyczyny rozłąki z rodzinąZadania placówki wobec dzieciPrzyjęcie dzieckaAdaptacja do nowego domuPotrzeby i problemy dzieciWiekZdrowiePłećRodzeństwoMałoletnie matkiDzieci cudzoziemskieDynamika pobytu i ruch dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczychUsamodzielnienie i start w dorosłe życiePowrotyZakończenieBibliografia dr hab. Grażyna Gajewska, prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego: Recenzowana monografia w sposób znaczący uzupełnia braki w literaturze przedmiotu. Stanowi niesamowite, spersonalizowane połączenie refleksji naukowej z metodyczną i praktyczną. Jest w niej wyeksponowane podmiotowe ujmowanie spraw dziecka i roli opiekunów-wychowawców służących jego dobru w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na przestrzeni kilkudziesięciu minionych lat. Maria Kolankiewicz pedagog, dr hab., profesor na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego, kierowniczka Katedry Pedagogiki Społecznej i Pedagogiki Specjalnej, wieloletnia dyrektorka warszawskiego Domu ks. Baudouina. Autorka prac na temat opieki nad dziećmi, pomocy dzieciom krzywdzonym i zaniedbywanym. Książki tego autora Abramowicz M., Strzałkowska A., Tobis T., Badanie ewaluacyjno-diagnostyczne. Sytuacja psychospołeczna i materialna usamodzielnionych wychowanków placówek opiekuńczo-wy-chowawczych, Gdańsk R., Bartkowski S., Wójcik R., Mieliśmy kilkaset sióstr i braci, Książka i Wiedza, Warszawa 1984. Andrzejewski M., Ewolucja pieczy zastępczej przez pryzmat nowych regulacji prawnych, „Teo-logia i Moralność” 2012, t. 7, nr 1. Andrzejewski M., Przeobrażenia pieczy zastępczej i przysposobienia w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, [w:] Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2019. Andrzejewski M., Rola sędziów rodzinnych w zreformowanym systemie opieki nad dziecmi [w:] M. Racław-Markowska, Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa M., Sytuacja prawna wychowanka pieczy zastępczej, [w:] M. Andrzejewski, J. Zajączkowska-Burtowy, J. Gajda, Status osób małoletnich – piecza zastępcza, kontakty, przysposobienie, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa M., Dobro dziecka jako przedmiot troski społecznej, Nomos, Kraków M., Historia i organizacja sądów rodzinnych w Polsce, „Problemy opiekuńczo--wychowawcze” nr 1, 2007, s. 49– M., Zaniedbanie jako forma krzywdzenia dzieci i młodzieży, „Dziecko Krzyw-dzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2019, nr 1(18). Assorodobraj N., Początki klasy robotniczej. Problem rąk roboczych w przemyśle polskim epoki stanisławowskiej, PWN, Warszawa Cz., Wychowanie dziecka opuszczonego w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, Polska Składnica Pomocy Szkolnych, Warszawa M., Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918–1939, PWN, Warszawa 1978. Bejger H., Praca socjalna z rodzinami wychowanków domów dziecka, [w:] Opieka i wychowa-nie w rodzinie, Cz. Kępski (red.), UMCS Lublin 2003, s. 80– B., Rola więzi społeczno-emocjonalnej w kształtowaniu osobowości dziecka. Studium po-równawcze osobowości dzieci wychowywanych w państwowych domach dziecka i rodzi-nach, PWN, Warszawa | BibliografiaBielicka I., O chorobie sierocej, „Problemy Rodziny” 1965, nr 2(22).Borucka A., Ostaszewski K., Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych, „Dziec-ko Krzywdzone” 2012, nr 3(40), s. 7– A., Ostaszewski K., Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego”, tom XII, część I, s. 587– J., Au bon coeur des inconnus. Les enfants abandonnées de l’Antiquité à la Renaissance, nrf, Ed. Gallimard J., Przywiązanie, PWN, Warszawa P., Warzywoda-Kruszyńska W. (red.), Wczesne rodzicielstwo jako zagrożenie biedą i wykluczeniem społecznym, UŁ, FIIS, Łódź I., Dzieci wojenne, „Kuźnica”, Czeredrecka B., Trudna sytuacja wychowanków, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1999, nr M., Kęska A., Pląsek R., Dylematy pieczy zastępczej, Instytut Studiów Politycz-nych PAN, Warszawa K., Ogniska „Dziadka” Lisieckiego. „Przywrócić Dzieciństwo” Towarzystwo Przy-jaciół Dzieci Ulicy, Wyd. Digipol, Warszawa 2007. Domańska J., Przemiany organizacyjne domów dziecka w latach 1945–1989, „Zeszyty Na-ukowe Akademii Marynarki Wojennej” 2009, rok XLX, nr 3. Dowlasz G., Legenda domu przy ulicy Mącznej, Iskry, Warszawa organów administracji publicznej w sytuacji zagrożenia i odebrania dzieci rodzicom, NIK o wynikach kontroli, Warszawa abandonnée et societé en Europe XIV–XX siècle, Actes du colloque international, Università di Firenze, 1991. Falska M., Zrozumieć, porozumieć się, poznać. Materiały i źródła, wybór i oprac. M. Ciesiel-ska, B. Puszkin, t. 1, 2, Zakład Wychowawczy Nasz Dom, Warszawa (2021). Piecza zastępcza w pandemii w percepcji osób zaangażowanych w jej sprawowanie. „Horyzonty Wychowania” 20(53), s. 49– Warszawska, 1776 nr 14, B., Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia, Czytelnik, Warszawa F., Zapiski do dziejów szpitalnictwa w dawnej Polsce, Warszawa R., Problemy jawności adopcji, [w:] Adopcja – teoria i praktyka, red K. Ostrowska, E. Milewska, CMPPP MEN, Warszawa U., Historia słabych. Reportaż i życie w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939), Universitas, Kraków K., Gościniewicz M. (red.), Praca socjalna z młodzieżą opuszczającą placówki opie-kuńczo-wychowawcze i ich rodziną, „Nowa Praca Socjalna” 2014, nr 18. Golczyńska-Grondas A., Biografie dorosłych wychowanków domów dziecka – próba analizy socjologicznej, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica” 2012, nr 41. Golczyńska-Grondas A., Wychowało nas państwo. Rzecz o tożsamości dorosłych wychowan-ków placówek opiekuńczo-wychowawczych, Nomos, Kraków | 203Gutowska A., Tajemnica i jawność adopcji, [w:] W świecie dziecka osieroconego i rodziny adop-cyjnej, A. Kalus (red.), Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole E., Adopcja po nowelizacji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2000, nr E., Jadczak-Szumiło T., Głuszek M., Rozwój społeczno-moralny młodzieży z FAS i jego wybrane uwarunkowania – studium jakościowe, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2021, nr 3(20), s. 125– R., „Lebensborn”, czyli źródło życia, Wyd. Śląsk, Katowice T., Rozwój mowy u dzieci z FAS, [w:] K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski (red.), Wczesna interwencja logopedyczna, Harmonia Universalis, Gdańsk P., Prawo dziecka a do sądu, [w:] Konwencja o prawach dziecka. Wybór zagadnień, Stadniczeńko (red. nauk.), Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa E. (red.), Dzieciństwo. Witraż bolesny, Katowice K., Wykorzystanie koncepcji profilaktyki pozytywnej w pracy opiekuńczo-wychowawczej domu dziecka, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2021, nr T. (red.), Prawa Rodziny – Prawa w Rodzinie w świetle standardów międzynaro-dowych. Zbiór Dokumentów, Toruń 1999. Jaźwińska Z., Placówki opiekuńczo-wychowawcze w systemie pomocy społecznej, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2000, nr K., Program wychowawczy Towarzystwa Gniazd Sierocych na tle ogólnej działalności Towarzystwa za czas pierwszych 10 lat pracy, Warszawa W., „Na przekór przeciwnościom losu”. Jak wzmacniać rezyliencję dzieci z rodzin z proble-mem alkoholowym, „Chowanna” 2009, nr 1(34). Junik W., Teoretyczne i empiryczne podstawy wzmacniania rezyliencji (resilience) u dzieci z ro-dzin z problemem alkoholowym, „Dziecko krzywdzone” 2012, nr 3(40), s. 27– M., Rudzińska E., Opieka społeczna w liczbach (Zakłady opiekuńcze – zamknięte dla dzieci i młodzieży), „Praca i Opieka Społeczna” 1933, nr 4, s. 372– A., Odnalezieni. Prawdziwe historie adoptowanych, Wydawnictwo Literackie, Kraków H., Sens i istota pracy socjalnej, [w:] Praca socjalna. 30 wykładów, K. Frysztacki (red.), WN PWN, Warszawa 2019. Kelm A., Domy młodzieży. Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, Wydawnictwo Aka-demickie Żak, Warszawa 2003, s. 764– A., Formy opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej, Wydawnictwa Szkolne i Pedago-giczne, Warszawa A., Odzyskane domy rodzinne, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa E., Stulecie dziecka, tłum. Izabela Moszczeńska, Fundacja Nowocze-sna Polska, s. Cz., Idea miłosierdzia a dobroczynność i opieka, Wydawnictwo UMCS, Lublin | BibliografiaKolankiewicz M. (red.), Zagrożone dzieciństwo. Rodzinne i instytucjonalne formy pomocy, WSiP, Warszawa M., Porzuceni i powierzeni trosce. Dom Małych Dzieci ks. Baudouina, Wy-dawnictwo Śląsk, Katowice M., Dzieci cudzoziemskie bez opieki, „Dziecko Krzywdzone” 2005, nr 3, s. 69– M. Zmiany funkcji rodzin zastępczych, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2012, nr 3(225), s. 9– M., Placówki wsparcia dziennego – ich formy i znaczenie, „Praca Socjalna” 2019, nr 6, s. 44– M., Zasady systemu pieczy zastępczej – dylematy praktyki, „Problemy Opiekuń-czo-Wychowawcze” 2020, nr 8, s. 29– M., Iwański J., Wekselberg V., Raport, Proces usamodzielnienia wychowanków pieczy zastępczej w Warszawie w latach 2012–2019, Wydział Pedagogiczny UW, Funda-cja Robinson Crusoe, Warszawa M., Poznać swoją historię – spotkania z adoptowanymi w domu dziecka, „Dziec-ko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2021, nr 20(4), s. 12– M., Schronienie. Historia Domu Małych Dzieci ks. Baudouina, Wydaw-nictwo KR, Warszawa 1997. Kolankiewicz M., Zapiski o instytucjonalnej opiece nad dziećmi, „Dziecko Krzywdzone” 2006, nr 4, s. 1–30. Kołodziejczak L., Emocje dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej, „Przegląd Pedagogicz-ny” 2016, nr 2, s. 195–203. Kołodziejczak L., Reaktywne zaburzenia więzi (RAD) u dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, „Wychowanie w Rodzinie” 2016, t. XIII, nr 1, s. 469–485. Korczak J., Jak kochać dziecko. Momenty wychowawcze. Prawo dziecka do szacunku, Dzieła tom 7, S. Wołoszyn (red.), Wyd. Latona, Warszawa 1993. Korzeniewska A., Prawo rodzinne w Kodeksie Napoleona, Studia Warmińskie XXXIX, 2002, (dostęp: S., Sieroctwo społeczne: psychologiczna analiza zaburzeń w zachowaniu się wychowan-ków domów dziecka, PWN, Warszawa1986. Krajewska B., Zasady pieczy zastępczej jako podstawy funkcjonowania jej systemu. Katalog, charakterystyka i znaczenie, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 2020, nr J., Skrzydło anioła. Historia tajnego ośrodka dla koreańskich dzieci, Świat Książki, Warszawa I., Dobro dziecka a dobro rodziny – koncepcje obecne w dyskursie nad problemami zaniedbywania dzieci, [w:] W. Warzywoda-Kruszyńska, Bieda, zaniedbanie, wyklucze-nie społeczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź A. (red.) Z opieki zastępczej w dorosłe życie. Założenia a rzeczywistość. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa M., Opis modelu usamodzielnienia, [w:] Z opieki w dorosłość. Model usamodzielnie-nia, Towarzystwo Psychoprofilaktyczne, Warszawa | 205Lipkowski O., Zadanie najpilniejsze, „Dom Dziecka” 1957, nr A., Tajemnica adopcji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1996, nr Tajemnica adopcji wobec rodzeństwa biologicznego osoby adoptowanej, [w:] Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Łukasiewicz, Rafał Łukasiewicz (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń P., Dzieci niemieckie w Polsce po 1945 r., „Dzieje Najnowsze” 1999, r. XXXI, s. 125– K., Bariery w zaspokajaniu potrzeb dzieci krzywdzonych. Perspektywa profesjonali-stów, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2021, nr 3(20), s. 73– rocznik statystyczny, GUS, Warszawa B., Losy życiowe usamodzielnionych wychowanków, „Problemy Opiekuńczo-Wy-chowawcze” 1994, nr 2, s. 19– K., Klauzula dobra dziecka w Konwencji o prawach dziecka i prawie polskim (wy-brane problemy), „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica” 2016, nr I., Moja praca w domu dziecka, wyd. 3, PZWS, Warszawa M. (red.), Standardy ochrony prawa dziecka, Biuro Rzecznika Prawa Dziecka, Warszawa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. ICD-10. Rewi-zja dziesiąta, t. 1, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, M., Poszukiwanie korzeni przez dorosłe osoby adoptowane, praca magisterska na-pisana pod kierunkiem Marii Kolankiewicz, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego, z niepełnosprawnością psychiczną i intelektualną w miejscach izolacji RAPORT KMPT, Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa Funkcjonowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz ich współdzia łanie z innymi instytucjami na rzecz powrotu dzieci do wychowania w rodzinie, Warszawa Funkcjonowanie placówek wsparcia dziennego dla dzieci. Informacja o wynikach kontroli, Warszawa Informacja o wynikach kontroli Opieka w pogotowiach opiekuńczych i rodzinnych, Depar-tament Pracy Spraw Społecznych i Rodziny, Warszawa N., Wsparcie społeczne a poczucie jakości życia nastolatków – wychowanków domów dziecka, „Pedagogika Rodziny” 2015, nr 4(5).Olechnowicz H., Choroba szpitalna (hospitalizm) u małego dziecka, „Pediatria Polska” 1957, nr Komitet Praw Dziecka (2009), Uwaga ogólna nr 12 (2009) dotycząca prawa dziec-ka do bycia wysłuchanym, UN Doc. CRC/C/GC/12, 20 lipca 2009 r., pkt 97 za: Podręcznik prawa europejskiego dotyczącego praw dziecka, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) i Rada Europy, Zgromadzenie Ogólne, Wytyczne ONZ dotyczące dzieci objętych opieką zastęp-czą, 24 lutego 2010 r., A/RES/64/142, pkt 21 za: Podręcznik prawa europejskiego 206 | Bibliografiadotyczącego praw dziecka, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) i Rada Europy, K., Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilince, Instytut Psychologii i Neurologii, Warszawa I., Odzyskać dziecko, Fundacja Korale, Warszawa S., Wychowanie w placówkach, „Dom Dziecka” 1958, nr M., Losy sierot narodowości niemieckiej z terenu Warmii i Mazur po zakończeniu II wojny światowej, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2005, nr 3, s. 349– Z., Warszawski Dom Podrzutków 1732–1901, „Rocznik Warszawski” 1975, t. prawa europejskiego dotyczącego praw dziecka, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) i Rada Europy, 2019. Polityka społeczna Państwa polskiego 1918–1935, Ministerstwo Opieki Społecznej, Warsza-wa dla swych dzieci 1918–1927, akcja opiekuńcza, MPiOS, Warszawa społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną 2020 r., GUS, Warszawa społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną 2019, GUS, Warszawa legitimationis pupillorum in hospitali pro infantibus erecto reperabilium, Przywilej uznania sierot ze szpitala podrzutków za dzieci zrodzone z prawego łoża, August III rex, 12 grudnia 1746, Metryka koronna sygn. 208 f 22v–23v, ustawy dla Szpitala Generalnego 1758, Zbiór Korotyńskich sygn. X 315, Archiwum A., Praktyka sądowa w zakresie realizacji zasady tymczasowości pieczy zastępczej – raport z badań, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa praw wychowanków placówek opieki całodobowej (wyniki wizyt Rzecznika Praw Obywatelskich w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyj-nych w latach 1994–1999), Biuletyn RPO materiały, nr 41, Warszawa M., Rozwój psychiczny w pierwszym roku życia w przekroju trzech środowisk, „Psychologia Wychowawcza” 1960, nr M., Zinstrumentalizowane rodzicielstwo. Rodziny zastępcze – między usługą a odruchem serca. Perspektywa socjologiczna, Akapit, Toruń 2017. Racław-Markowska M., Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa M., Kompensacja sieroctwa w Domu Dziecka dla Małych Dzieci – na przykładzie Domowego Przedszkola, Pedagog Społeczny. Teoria i Praktyka, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 125–138. Raport MRPiPS Wsparcie rodziny i piecza zastępcza, NRR, Warszawa 25 listopada z oceny realizacji Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, wyniki ana-liz i badań ilościowych i jakościowych, Koalicja na rzecz rodzinnej opieki zastępczej, Warszawa | 207Rozpoznawanie spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych. Zalecenia opracowane przez inter-dyscyplinarny zespół polskich ekspertów, „Medycyna Praktyczna – Pediatria” 2020, nr 1, wydanie specjalne, Adam Bodnar, List do p. Marleny Maląg Minister Rodziny, Pracy i Polityki społecznej, 16 marca 2021, M. (2020). Funkcjonowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych w czasie pan-demii. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 10, s. 67– M., Maternal Deprivation Reassessed, Penguin Modern Psychology, Foss, M., Polityka rodzinna: cele, wartości, rozwiązania, „Studia BAS” 2016, nr 1(45), s. 55– M., Rezolucja Nr (77)33 w sprawie umieszczania dzieci poza rodziną a stan prawny obowiązujący w Polsce, s. 169, [w:] Standardy prawne Rady Europy. Tekst i komentarze, t. 1, Prawo rodzinne, M. Safjan (red. nauk.), Warszawa 1994. Sajkowska M., Stygmat instytucji, Społeczne postrzeganie wychowanków domów dziecka, ISNS UW, Warszawa M., Wiktymizacja wychowanków domów dziecka – raport z badań, „Dziecko Krzywdzone” 2006, nr W., Praca w zakładach opiekuńczo-wychowawczych w okresie 1918–1939, PZWS, Warsza-wa 1964. Schaffer Psychologia dziecka, WN PWN, Warszawa E., Analiza orzecznictwa sądów rodzinnych w kształtowaniu systemu opieki nad dzieć-mi, [w:] Opieka zastępcza nad dziećmi i młodzieżą – od form instytucjonalnych do rodzin-nych, M. Racław-Markowska, S. Legat (red.), Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004, s. 65– J., Odbieranie dzieci rodzicom na podstawie art. 12a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciw-działaniu przemocy w rodzinie, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Prawo w działa-niu. Sprawy cywilne, 24/2015, s. 263– H., Rozwój i wychowanie małego dziecka, Nasza Księgarnia, Warszawa 1963. Spitz R. A., Hospitalism: a follow-up report, “Psychoanalytic Study of the Child” 1946, nr 2(1), s. 113– roczne Domu Baudouina, 1928–1939, rękopisy, Archiwum Domu Prawo dziecka do wychowania w rodzinie, [w:] Konwencja o prawach dziec-ka. Wybór zagadnień, Stadniczeńko (red. nauk.), Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa E., Grupa „Ucho” – program opieki nad małoletnimi cudzoziemcami ubiegającymi się o status uchodźcy przy Domu Dziecka nr 11 W Warszawie, „Dziecko Krzywdzone” 2005, nr 3, s. 113– W., Dobro dziecka w aspekcie sprawowanej nad nim władzy rodzicielskiej, „Stu-dia nad Rodziną, UKSW” 2000, nr 1(6).Stojanowska W., Rekomendacja nr (84) 4 w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej a stan prawny obowiązujący w Polsce, [w:] Standardy prawne Rady Europy. Tekst i komentarze, t. 1, Prawo rodzinne, M. Safjan (red. nauk.), Warszawa | BibliografiaStolarczyk P., Przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej w świetle badań własnych, „Pro-bacja” 2017, nr 3 s. 19– D., Nowe życie. Jak Polacy pomagali uchodźcom z Grecji, WAB, Warszawa M., Dzieci porzucone w Szpitalu św. Ducha w Rzymie w XVIII wieku, Wyd. Towa-rzystwo Naukowe KUL, Lublin R., Interwencja rodzinna i piecza zastępcza – pomiędzy mediami, polityką i dowo-dami (wersja J. (red.), Raport o stanie oświaty w PRL, Warszawa W., Zasady organizacji opieki nad dziećmi, MZPiOS, Warszawa J., Dzieci „odbierane” rodzicom – przyczyny umieszczania dzieci w pieczy zastęp-czej, „Analizy BAS” 2016, nr 5. Szymborska A., Sieroctwo społeczne, WP, Warszawa Ch., Dzieci i młodzież ze zdezorganizowanym stylem przywiązania. Podejście menta-lizowania w empatycznej opiece opartej na przywiązaniu i traumie, tłum., A. Sawicka--Chrapkowicz, GWP, Sopot M., Status prawny dzieci nieślubnych na ziemiach polskich w dobie zaborów w świetle Kodeksu Cywilnego Napoleona, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, t. LXVI, z. 1, s. 383– W., Dzieci syberyjskie. Sytuacja polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w la-tach 1919–1923, Uniwersytet Warszawski, Wydział Pedagogiczny, Warszawa i przepisy szczególne administracji miejscowej szpitalów i ich funduszów z 1817, Akta ogólne szpitalów i ich funduszów, Wdział Policyjny, Komisja Województwa Mazowiec-kiego, zespół 227, sygn. 10065, A., Hamułka J., Brenk M., Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży z wybra-nego domu dziecka, „Roczniki PZH” 2010, nr 2(61), s. 183– K., Zjawisko (przed)wczesnego rodzicielstwa, [w:] Z. Izdebski, T. Niemiec, K. Wąż, (Zbyt) młodzi rodzice, Wydawnictwo TRIO, Warszawa L., Przystosowanie do życia pełnoletnich wychowanków rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej po jej opuszczeniu, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe – Prawa Czło-wieka” 2016, nr 19, s. 299– S., Słowo do dzieci i wychowawców, wybór i oprac. B. Puszkin, M. Ciesielska, Korczakianum, Warszawa J., Problem ucieczek dzieci w systemie opieki zastępczej, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2014, nr 2(13). Wojtyniak J., Radlińska H., Sieroctwo. Zasięg i wyrównywanie, Polski Instytut Służby Spo-łecznej, Łódź 1946. Zamelski P., Prawo do ochrony życia prywatnego, [w:] Konwencja o prawach dziecka. Wybór zagadnień, Stadniczeńko (red. nauk.), Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2015, s. 130– Z., Kilka uwag o naszym systemie wychowawczym, „Dom Dziecka” 1958, nr | 209Zbyszewska Z., Organizacja i wychowanie w domu dziecka, Państwowy Instytut Higieny Psychicznej, Warszawa J., The Best Interest od the Child Principle: Literal Analysis and Function, [za:] I. Kudlińska, Dobro dziecka a dobro rodziny – koncepcje obecne w dyskursie nad pro-blemami zaniedbywania dzieci, [w:] W. Warzywoda-Kruszyńska, Bieda, zaniedbanie, wykluczenie społeczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012. Źródła internetoweDom dziecka Bartoszyce (dostęp: A., Żydowskie domy dziecka po wojnie, (dostęp: (dostęp: 16 maja 2021). (dostęp: sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – z upoważnie-nia ministra – na interpelację nr 6494 w sprawie procederu wysyłania do szpitali psychiatrycznych dzieci z domów dziecka, Warszawa, zastępcza dla dzieci z rodzin w kryzysie, webinarium RPO, 8 kwietnia 2021, (dostęp: Europy Komitet Ministrów, Zalecenie Rec(2005)5 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie praw dzieci przebywających w placówkach opiekuń-czo-wychowawczych (Przyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 16 marca 2005 r. na 919. posiedzeniu Zastępców Ministrów) Akty prawneKodeks Napoleona z przypisami. Ksiąg trzy, Warszawa 1810. Ustawa z dnia 13/26 maja 1913 r. o zastosowaniu do Królestwa Polskiego zasad zdania Rady Państwa z dnia 3 czerwca 1902 r. o polepszeniu losu dzieci z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ( 44, poz. 267).Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej ( 1923. Nr 72, poz. 926).Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 kwietnia 1927 r. o nadzorze i kontroli nad działalnością instytucji opiekuńczych (Dz. U. 1927. Nr 40, poz. 354).210 | BibliografiaRozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 23 listopada 1927 r. o spra-wozdaniach z działalności i rachunkowości instytucyj opiekuńczych ( 1928. Nr 2, poz. 13).Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 6 marca 1928 r. o opiekunach społecznych i komi-sjach opieki społecznej ( R. P. 1928. Nr 29, poz. 267). Ustawa z dnia 13 lipca 1939 r. o ułatwieniu przysposobienia małoletnich ( RP 1939. Nr 63, poz. 416).Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. − Prawo rodzinne ( z 1946 r. Nr 6, poz. 52).Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. − Przepisy wprowadzające prawo rodzinne ( z dnia 7 kwietnia 1949 r. o przekazaniu Ministrowi Oświaty zakresu działań Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi i młodzieżą. ( RP 1949 r. Nr 25, poz. 175).Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działań Mini-stra Pracy i Opieki Społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężar-nymi i karmiącymi ( RP 1950 r. Nr 6, poz. 49).Ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania ( 1961. Nr 32, poz. 160).Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 12 kwietnia 1962 r. w sprawie kwalifikacji nauczycieli i wychowawców szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych i opiekuńczo-wychowawczych podległych Ministrowi Oświaty ( 1962. Nr 30, poz. 141). Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( 1964. Nr 9, poz. 59 ze zm.).Rezolucja (77) 33 w sprawie umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowaw-czych, Komitet Ministrów Rady Europy 3 listopada 1977 r. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich ( 1982. Nr 35, poz. 228 ze zm.).Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjedno-czonych dnia 20 listopada 1989 r. ( 1991. Nr 120, poz. 526).Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lutego 1993 r. w sprawie zasad i trybu prze-kształcenia domów małych dzieci w placówki opiekuńczo-wychowawcze ( 1993. Nr 10, poz. 47).Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 lutego 1994 r. w sprawie rodza-jów, organizacji i zasad działanie publicznych placówek opiekuńczo-wychowaw-czych i resocjalizacyjnych ( 1994. Nr 41, poz. 156). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ( 1997. Nr 78, poz. 483).Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa ( 1998. Nr 106, poz. 668).Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 2020 r. w spra-wie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( 2020, poz. 1359).Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 września 2000 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych ( 2000. Nr 80, poz. 900).Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terenie Rzeczy-pospolitej Polskiej ( 128, poz. 1176 z późn. zm.).Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( 2004. Nr 64, poz. 593).Dyrektywa Rady WE 2004/81/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentu pobytowego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcześniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację, którzy współpracują z właściwymi organami (Dz. Urz. UE L 261 z Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2005 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych ( 2005. Nr 37, poz. 331). Rada Europy Zalecenie /2005/5 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie przebywania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( 180, poz. 1493 ze zm.).Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych ( 2007. Nr 201, poz. 1455).European Convention on the Adoption of Children (Revised) (CETS No. 202). Strasbo-urg, z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( 2011. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.).Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. 2011. Nr 292–17050 – poz. 1720).Oświadczenie Rządowe z dnia 27 marca 2013 r. w sprawie zmiany zakresu obowiązy-wania Konwencji o prawach dziecka, przyjętej dnia 20 listopada 1989 r. w Nowym Jorku ( Rady UE 2019/1111 z dnia r. w sprawie jurysdykcji, uzna-wania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka zagranicę (Dz. UE. 178 z Zalecenia dla instytucji szeroko rozumianej pieczy zastępczej i ośrodków wychowaw-czych dotyczące możliwości zapobiegania szerzeniu się koronawirusa, r. opracowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną, w konsultacji z Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i Rzecznikiem Praw Dziecka.

DOMY DZIECKA, RODZINNE DOMY DZIECKA, RODZINY ZASTĘPCZE. Zestawienie bibliograficzne w wyborze Wydawnictwa zwarte 1. COLTON Matthew: Światowe tendencje w opiece zastępczej // W: Współczesne kierunki w opiece nad dzieckiem: wybór tekstów / red. nauk. Zofia Waleria Stelmaszuk. – Warszawa: “Żak”, 1999. – S.: 196-216, Sygn. 31842 2. HELLINCKX Walter: Opieka instytucjonalna i jej alternatywy w krajach Unii Europejskiej // W: Współczesne kierunki w opiece nad dzieckiem: wybór tekstów / red. nauk. Zofia Waleria Stelmaszuk. – Warszawa: “Żak”, 1999. – S.:115-143, Sygn. 31842 3. KAMIŃSKA Urszula: Zarys metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej w rodzinnych i instytucjonalnych formach wychowania. – Wyd. 4. – Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, 2005, Sygn. 33011 4. ŁOPATKOWA Maria: Jak pracować z dzieckiem i rodziną zagrożoną. – Wyd. 2 popr. i uzup. – Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1976, Sygn. 24145 5. ŁOPATKOWA Maria: Samotność dziecka. – Wyd. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1989, Sygn. 29128-29129 6. ŁUCZYŃSKI Andrzej: Formacja rodziców zastępczych a potrzeby dzieci opuszczonych // W: Rodzicielstwo: wybrane zagadnienia kontekstów edukacyjnych / red. Danuta Opozda. – Lublin: Wydaw. KUL, 2007, Sygn. 34588 7. MALUCCIO Anthony N.: Założenia i praktyka reintegracji rodziny // W: Współczesne kierunki w opiece nad dzieckiem: wybór tekstów / red. nauk. Zofia Waleria Stelmaszuk. – Warszawa: “Żak”, 1999. – S.: 196-216, Sygn. 31842 8. MAŁE dziecko w Polsce: doświadczenia organizacji pozarządowych: dobre praktyki / Warszawa: Fundacja Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego, cop. 2006, Sygn. 35162 9. MATEJEK Józefa: Działalność ośrodków adopcyjno-opiekuńczych w procesie przygotowania i wspierania rodzin zastępczych. – Kraków : Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2008, Sygn. 34833 10. MILEWSKA Ewa: Kim są rodzice adopcyjni?… : studium psychologiczne. – Warszawa : Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, 2003, Sygn. 34416 11. RACZKOWSKA Jadwiga: Kiedy rodzina zawiedzie. – Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1983, Sygn. 26056 12. RACZKOWSKA Jadwiga: Wychowanie w domu dziecka. – Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1983, Sygn. 26067 13. RELACJA dorosły – dziecko w opiece zastępczej / red. Maria Warszawa: Wydaw. Akademickie “Żak”, 1999, Sygn. 31837 14. TRAWKOWSKA Dobroniega: Pomoc społeczna i jej pracownicy wobec problemów pracy socjalnej z rodzinami zastępczymi // W: Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym: debata o nowym systemie / pod red. Marioli Racław-Markowskiej. – Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2005. – S.: 145-162, Sygn. 34063 15. WĄSIŃSKI Arkadiusz: Dziecko, rodzice, adopcja: ontologiczne i psychospołeczne aspekty rodzinnych form opieki zastępczej. – Kraków: “Impuls”, 2005, Sygn. 34250 16. WINOGRODZKA Lidia: Rodziny zastępcze i ich dzieci. – Lublin : Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, Sygn.: 34584 17. WIŚNIEWSKA Wanda: Dziecko sieroce w systemie opieki społecznej / Wanda Wiśniewska // W: Dziecko w lokalnym systemie pomocy społecznej / pod red. Stanisławy Czarneckiej. – Częstochowa: Wydawnictwo WSP, 2002-2003. – S.: 149-154, Sygn. 33496 18. ZAGROŻONE dzieciństwo: rodzinne i instytucjonalne formy opieki / pod red. Marii Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1998, Sygn. 32058-32059 19. ZEGZUŁA Teresa: System prewencyjny św. Jana Bosko w pracy z dzieckiem opuszczonym // W: Pokój z dziećmi: pedagogika chrześcijańska wobec zagrożeń rozwoju dziecka / red. nauk. Barbara Smolińska-Theiss. – Warszawa: “Żak”, 1999. – S.: 253-268, Sygn. 31832 Artykuły z czasopism 1. ADAMUS Mariusz: Rozwój fizyczny a środowisko życia dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 9, s. 39-43 2. AGATOWSKA Helena: O potrzebie modyfikacji prawa w opiece nad dzieckiem // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 9, s. 21-25 3. ARCZEWSKA Magdalena: Kierunki zmian w systemie pieczy zastępczej w Polsce // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 7, s. 8-15 4. BARTOSIEWICZ Marzena: Rozporządzenie w sprawie rodzin zastępczych z komentarzem // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2005, nr 1, s. 10-19 5. BASIAGA Jan: Początki opieki zastępczej w Polsce: (rys historyczny) // Opieka, Wychowanie, Terapia. – 2007, nr 3/4 (71/72), s. 18-25 6. BIEŃKO Mariola: Proces usamodzielnienia wychowanków domów dziecka. Cz. 1 // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 4, s. 15-22 7. BIEŃKO Mariola: Proces usamodzielnienia wychowanków domów dziecka. Cz. 2 // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 5, s. 21-30 8. BILICKI Tomasz: Domy dziecka – zło niekonieczne // Wychowanie na co Dzień. – 2004, nr 1/2, s. 32-34 9. BOGUSZ Lidia: Zastępcze rodziny terapeutyczne w systemie wsparcia społecznego w rehabilitacji // Opieka, Wychowanie, Terapia. – 2003, nr 3, s. 20-22 10. BOROWIEC Sylwia: Przywracanie dzieci rodzinie: studium przypadku // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 7, s. 38-46 11. BROŻA Paulina: Były wychowanek domu dziecka – oskarżenie czy wyrok. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 4, s. 39-44 12. DUDA Mariola: Wychowankowie domów dziecka o agresji i przemocy // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 10, s. 27-29 13. DUKAT Radosław: Domy dziecka w województwie wielkopolskim // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 18-25 14. FABIAŃSKA Maria: Funkcjonowanie domów dziecka w województwie warmińsko-mazurskim // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 13-17 15. FRĄTCZAK Elżbieta: Metoda Weroniki Sherborne w domu dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 10, s. 22-25 16. GAJEWSKA Grażyna: O profesjonalizacji rodziców zastępczych // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 9, s. 19-24 17. GIERMANOWSKA Ewa, RACŁAW-MARKOWSKA Mariola: Proces usamodzielniania wychowanków domów dziecka // Remedium. – 2007, nr 9, s. 1-3 18. GOMUŁKA Elżbieta: Diagnozowanie sytuacji wychowanków i ich rodzin // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 1, s. 13-17 19. GUMIENNY Beata: Dziecko ze specjalnymi potrzebami w opiece zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 9, s. 19-22 20. GUMIENNY Beata: Planowanie sytuacji życiowej wychowanków // Problemy 2004, nr 2, s. 29-31 21. GWIZDEK Bożena: Wolontariusze w placówce // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 2, s. 31-33 22. IBISZ Maria: Ocena procesu usamodzielnienia wychowanków // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 8, s. 24-29 23. IWAŃCZUK Agnieszka: Doświadczenia adaptacyjne dzieci i matek w Domu Dziecka // Opieka, Wychowanie, Terapia. – 2003, nr 1, s. 8-9 24. JARZĘBIŃSKA Aneta: Motywy zastępczego rodzicielstwa macochy // Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze. – 2009, nr 10, s. 25-28 25. JARZĘBIŃSKA Aneta: Walory i koszty podjęcia roli macochy // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 8, s. 42-46 26. JASIKOWSKA Grażyna: Wychowanie przez teatr w domu dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 2, s. 8-11 27. JAWORSKA Marta: Najważniejsze jest dobro dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 1, s. 25-27 28. JEŻEWSKI Radosław, TOMCZYK Cezary: Od tradycyjnego Domu Dziecka do placówki wsparcia dziecka i rodziny // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 1, s. 51-54 29. KACZMAREK Mirosław: Adopcja w latach 2000-2009 // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 2, s. 3-10 30. KACZMAREK Mirosław: Dekada przekształceń domów dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 1, s. 11-22 31. KACZMAREK Mirosław: Dekada zmian w opiece zastępczej nad dzieckiem // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 8, s. 15-27 32. KACZMAREKJ Mirosław: Opieka zastępcza nad dzieckiem: założenia i rzeczywistość // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 4, s. 4-11 33. KACZMAREK Mirosław: Stan opieki zastępczej nad dzieckiem “na półmetku” reformy: z perspektywy standardów prawa // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 3, s. 3-13 34. KACZMAREK Mirosław: Usprawnić adopcje: zasady i procedury postępowania // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 6, s. 39-45 35. KARWOWSKA Renata: Przekształcanie placówek opiekuńczo-wychowawczych w woj. zachodniopomorskim // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 25-27 36. KELM Albin: Ewolucja modelu RDD w świetle dokumentów normatywnych i doświadczeń // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 1, s. 57-61 37. KELM Albin: Stulecie gniazd sierocych i pięćdziesięciolecie rodzinnych domów dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 2, s. 41-45 38. KIWER Katarzyna: Zespół interdyscyplinarny w domu dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 4, s. 44-51 39. KLIMEK Lilianna: Obraz własnej osoby wychowanków domów dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 4, s. 32-36 40. KOLANKIEWICZ Maria, Charakterystyka rodzin zastępczych // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 10, s. 17-23 41. KOLANKIEWICZ Maria: Małe dzieci w zmieniającym się systemie opieki // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2005, nr 2, s. 3-13 42. KOLANKIEWICZ Maria: Z tradycji rodzin zastępczych: cz. 1 // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 1, s. 36-44 43. KOLANKIEWICZ Maria: Z tradycji rodzin zastępczych: cz. 2 // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 2, s. 46-53 44. KOWALSKA Irena: Bariery w rozwoju rodzinnej pieczy zastępczej z punktu widzenia PCPR // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 3, s. 15-18 45. KOWALSKI Wiesław: Wioski dziecięce SOS w opinii usamodzielnionych wychowanków // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 10, s. 19-22 46. KOWALSKI Wiesław: Zmiany w funkcjonowaniu wiosek dziecięcych SOS // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 6, s. 31-35 47. KRUSZEWSKI Tomasz: Rodzicielstwo, sieroctwo – przyczynek do metodyki wychowania zastępczego // Wychowanie na co Dzień. – 2005, nr 1/2, s. 33-34 48. KRZYŻANOWSKA Iweta: Rola pracowników socjalnych w organizacji i funkcjonowaniu rodzinnych form opieki zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 31-36 49. KUR Janusz: Formy pracy w nowoczesnym domu // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 40-43 50. LASKOWSKA Małgorzata: Rodzina zastępcza formą pomocy dziecku: wybrane aspekty // Wychowanie na co Dzień. – 2005, nr 9, s. 23-25 51. LUBERADZKA-GRUCA Joanna: Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 5, s. 14-19 52. LUBERADZKA-GRUCA Joanna: Wspieranie rodziny i piecza zastępcza w świetle nowej ustawy // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 10, s. 11-19 53. LICIŃSKI Marek: Rodzina zastępcza dla dzieci bez przyszłości // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 5, s. 23-28 54. ŁAKOMA Sylwia: Rodzinny Dom Dla dzieci “Sindbad” // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 2, s. 43-45 55. MAZUR Piotr: Niepełnosprawni intelektualnie w domach dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 1, s. 24-28 56. MEISSNER-ŁOZIŃSKA Justyna: Problemy egzystencjalne młodzieży wychowującej się w domach dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 9, s. 23-31 57. MICHNIK Gabriela: Zajęcia prowadzone przez pedagoga w Domu Dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 4, s. 36-43 58. MURAWSKA Renata: Domy dziecka i plany ich przekształceń w Małopolsce // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 27-30 59. OLEJNIK Ewa: Historia Domu Dziecka w Liskowie // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2005, nr 2, s. 49-55 60. OWCZARUK Izabela: Praca z rodzinami wychowanków domu dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 9, s. 25-32 61. UWAGI do założeń projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem / oprac. Marek Ziemkowski, Marzena Samek // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 2, s. 17-23 62. PASSINI Barbara: Jak zastąpić opiekę rodzinną dzieciom bez przyszłości // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 5, s. 20-23 63. PASSINI Barbara: Rodzinne domy dziecka w XX wieku // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 4, s. 51-58 64. PASSINI Barbara: Warunki powodzenia zastępczej opieki rodzinnej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 6, s. 3-6 65. PAWLICZAK Jakub: Rejestr kontaktu adopcyjnego w systemie prawnym Anglii i Walii // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 4, s. 54-61 66. PIETKIEWICZ Barbara: Sierocy zator: domy dla dziecka // Polityka. – 2006, nr 13, s. 36-38 67. PLEWKA Magdalena: W rodzinnym domu dziecka // Edukacja i Dialog. – 2006, nr 6, s. 68-72 68. POLKOWSKI Tomasz, BOROWIEC Sylwia: Praca z rodziną dziecka umieszczonego w instytucji opiekuńczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 7, s. 14-26 69. POLKOWSKI Tomasz: Więź emocjonalna a wychowanie w domu dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 7, s. 31-38 70. PROBLEMY rodzin zastępczych w opinii praktyków / oprac. Maria Posłuszna-Owcarz i in. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 6, s. 21-29 71. PROTASIEWICZ Dorota: Adaptacja wychowanków do warunków placówki // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 2, s. 27-29 72. RACŁAW Mariola: Instytucjonalizacja więzi osobowych na przykładzie opieki zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 5, s. 3-7 73. RODZINNE formy opieki zastępczej: szanse i zagrożenia / oprac. Danuta Szymańska // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 2, s. 52-56 74. RÓG Anna: Fundacja “Maja” // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 1, s. 27-32 75. RURA Grażyna: “Kukułcze dzieci” – problemy emigracyjnego sieroctwa // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 9, s. 15-20 76. RŻYSKO Michał: Rodziny zastępcze: doświadczenia, potrzeby, problemy // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 3, s. 19-25 77. SALAŃSKI Witold: Rodzina zastępcza // Głos Nauczycielski. – 2006, nr 5, s. 12 78. SIWEK Stanisław: Sieroctwo społeczne w genezie nieprawidłowego rozwoju // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2009, nr 6, s. 32-38 79. SOBCZYŃSKA Karolina: Czy domy dziecka znikną? // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 9, s. 12-15 80. SOBCZYŃSKA Karolina: Pięćdziesięciolecie Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego TPD // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr10, s. 50-53 81. SZPERLICH Ewa, LEHMAN Maria: “Te” dzieci // Psychologia w Szkole. – 2008, nr 1, s. 129-131 82. SZURPICKA Anna: Ośrodek wspomagania dziecka i rodziny ?Światełko? // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 1, s. 55-56 83. SZYMAŃSKI Antoni: Wzrasta liczba dzieci w opiece zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 5, s. 26-28 84. ULIASZ Tamara: Co zawiera ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 7, s. 3-9 85. UŁANOWSKA Lidia: Bezpieczny dom dla dziecka // Nowa Szkoła. – 2007, nr 2, s. 4-11 86. USTRZYCKA Agnieszka: Zmiany statusu i kompetencji wychowawcy domu dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 45-48 87. WALCZAK Monika: Terapia i kynoterapia w pracy Domu Dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 1, s. 43-50 88. WESOŁOWSKA Zofia: Przekształcenie domu dziecka w placówkę wielofunkcyjną // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 6, s. 36-40 89. WINOGRODZKA Lidia: Funkcjonowanie młodzieży z rodzin zastępczych w szkole // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 8, s. 36-39 90. WSZOŁEK Jan: Medialny obraz opieki zastępczej // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 1, s. 3-8 91. WSZOŁEK Jan: Ocena domów dziecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 4, s. 10-16 92. WSZOŁEK Jan: Wspierać czy zastępować rodzinę? // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2004, nr 4, s. 34-38 93. ZBYRAD Teresa: O sieroctwie społecznym wychowanków DPS // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 4, s. 43-48 94. ZYSKO Arleta: Trudności w nauce wychowanków domów dziecka // Edukacja i Dialog. – 2004, nr 1, s. 15-19

problemy opiekuńczo wychowawcze archiwum